Takıntılar (Obsesif Kompulsif Bozukluk)

Obsesyon ve Kompulsiyon Nedir? Her Takıntılı Düşünce ya da Davranış OKB midir?

Obsesyon:

Kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantık dışı olarak değerlendirilirler ve yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olurlar. Obsesyonlar, bireylerin günlük yaşamlarını olumsuz yönde etkileyebilir. Düşüncelerin sürekli olarak tekrar etmesi, kişinin dikkatinin dağılmasına ve konsantrasyon kaybına yol açabilir. Bu durum, sosyal ilişkilerde ve iş yaşamında sorunlara neden olabilir.

Sonuç olarak, obsesyonlar; bireylerin ruh sağlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip olan ve tedavi gerektiren bir durumdur. Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavisi, bu rahatsız edici düşüncelerle başa çıkmayı öğrenmeyi ve bireylerin yaşam kalitesini artırmayı hedefler.

Kompulsiyon:

Obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranış ve zihinsel eylemlerdir.

Örneğin kişi, kirlenme korkusu nedeniyle ellerini sürekli yıkayabilir veya ocağın kapalı olduğundan emin olmak için defalarca kontrol edebilir. Bu tür davranışlar, bireylerin kaygı düzeylerini düşürmesine yardımcı olsa da, genellikle bu eylemlerin sürekliliği kaygıyı artırarak bir kısır döngü oluşturur.

Kompulsiyonlar, bireyin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir. Sürekli tekrarlanan davranışlar, zaman kaybına ve sosyal ortamlardan kaçınmaya neden olabilir. Ayrıca, bireylerin işlevselliğini de olumsuz etkileyerek, iş ve sosyal ilişkilerde sorunlar yaratabilir. Bu nedenle, kompulsiyonların yönetilmesi, Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavisinde kritik bir öneme sahiptir. Uygun tedavi yöntemleri ile bireyler, bu zorlayıcı davranışları azaltabilir ve yaşam kalitelerini artırabilir.

OKB Başlangıç Yaşı ve Sıklığı:

Genellikle ergenlik döneminde ve 20-30’lu yaşlarda başlamasına karşın, okul öncesi çağdaki çocuklar dahil herhangi bir yaşta görülebilir. Erkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına karşın genel olarak kadınlarda daha sık görülmektedir.

OKB Belirtileri:

Obsesyon ve kompulsiyonlar toplumdan topluma, kültürden kültüre değişiklik gösterebilir. Ülkemizde ve tüm dünya toplumlarında en sık görülen obsesyon ve kompulsiyon türleri aşağıda örnekler verilerek sıralanmıştır:

• Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu

  Birey, kirlenme veya enfeksiyon kapma korkusu taşır. Bu obsesyon, kişiyi hijyenik olmayan yüzeylerden, nesnelerden veya insanlardan uzak durmaya yönlendirebilir. Bulaşma obsesyonu olan bireyler, sık sık ellerini yıkama veya nesneleri temizleme gibi kompulsiyonlar sergileyebilir.

  
  

• Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu

  Bu türde birey, güvenliğinden veya çevresindekilerin güvenliğinden endişe duyar. Kapının kilitlenip kilitlenmediği veya ocakta bir şey bırakıp bırakmadığı konusunda sürekli şüphe içinde olabilirler. Bu durum, sık sık kontrol etme eylemine yol açar.

  
  

• Cinsel içerikli Obsesyonlar

  Birey, rahatsız edici cinsel düşünceler veya görüntülerle karşılaşır. Bu obsesyonlar, kişinin kendi cinsel kimliği veya ilişkileri hakkında kaygı duymasına neden olabilir.

  
  

• Dini içerikli Obsesyonlar

  Özellikle dini inançları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde sık görülen bir obsesyon türüdür. Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam karşıt bir biçimde ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten alıkoyamaz.

  
  

• Simetri/düzen  Obsesyon ve Kompulsiyonları

  Birey, her şeyin belirli bir düzen içinde olmasını veya simetrik olmasını gerektiren düşünceler taşır. Bu durum, objelerin belirli bir şekilde yerleştirilmesini veya düzenlenmesini gerektiren tekrarlayan eylemlere yol açar.

  
  

• Dokunma Kompulsiyonları

  Bireyler, bazı davranışları yapmadan önce kendilerince önemsedikleri bir eşyaya dokunma gereksinimi duyarlar.

  
  

• Sayma Kompulsiyonları

  Bazı OKB’li hastalar herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.

• Biriktirme ve Saklama  Kompulsiyonları

  Sık görülen kompulsiyon türüdür. Kişi “ilerde gerekli olabilir” şeklinde bir düşünce ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirebilir ,saklayabilir.

  
  

Batıl itikatlar, uğurlu, uğursuz sayılar ve renkler

Çoğu kişinin kültürel özelliklerinin bir parçası olarak bazı inanışları, davranışları, uğurlu ya da uğursuz saydığı sayı ve renkleri olabilir.  Köprü altından geçmemek, çocukların üstünden atlayıp geçmemek, evden sağ ayakla çıkmak, yatağın sol tarafından kalkmamak gibi...

Bu tür inanışlar günlük yaşam aktivitelerini engelleyecek ya da günlük işlevlerimizi kısıtlayacak kadar sık ve yoğun ise o zaman hastalık düzeyinde değerlendirilebilir.

HER TAKINTILI DÜŞÜNCE YA DA DAVRANIŞ OKB MİDİR?

Bu şekildeki düşünce ve davranışların hastalık sayılabilmesi için günlük işlevlerimizi etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve yoğun olmalıdır. Örneğin, bir kişinin temiz ve düzenli olması doğal olarak hastalık sayılmaz ama hemen her gün, günün her saatinde temizlik yapıyor, her gün çamaşır yıkıyor ve bu davranışları nedeni ile de hayatını kısıtlayıp sosyalliğini azaltıyor ve diğer tüm şeyleri ihmal ediyorsa hastalık olarak değerlendirilebilmelidir. Bir kişinin arabasının camlarının kapalı, kapılarının kilitli olduğundan emin olmak istemesi güvenlik nedeni ile garip karşılanmayabilir ama evinden tekrar tekrar çıkarak ya da yolda geriye dönerek cam ve kapıları kontrol etmesi dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Kişilik Özellikleri:

Kişilik yapısı olarak titiz, kuralcı, ayrıntıcı, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan kişiler OKB’ye yatkın kişiler olarak değerlendirilmektedir.

OKB Tedavisi:

OKB günlük yaşam etkinliklerini ciddi olarak kısıtlayabilen, aile, meslek ve sosyal yaşamda önemli işlev kayıplarına yol açan, yaşam kalitesini düşüren bir hastalıktır. Kronikleşme olasılığının yüksek olması tedavinin önemini arttırmaktadır. Tedavide kullanılan birkaç yöntem bulunmaktadır.

• İlaç  tedavisi

Özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili olan ilaçlar OKB tedavisinde oldukça yaralı olmaktadır. Serotonin Geri Alım Engelleyiciler adı verilen bu grup ilaçlar OKB tedavisinde yaygın ve başarılı şekilde kullanılmaktadır.

• Bilişsel-Davranışçı Terapiler

OKB'Lİ hastalar, kaygı verici düşünceler ile bu düşüncelerden kaçarak ve kaçınarak başa çıkmaya çalışırlar. Ne var ki düşüncelerden kaçmaya çalıştıkça bu düşünceler daha da artmakta ve böylelikle kısır bir döngü oluşmaktadır.

Bilişsel Davranışçı Terapi tedavilerinde amaç; hastayı kaygı veren ve kaygı oluşturduğu için kaçma ve kaçınma davranışlarına neden olan düşüncelerle -obsesyonlar- karşı karşıya getirmek ve bu karşılaştırmanın oluşturduğu kaygıyı azaltmak için devreye giren tekrarlayıcı davranışları-kompulsiyonlar- engellemektir. Hedef rahatsızlık veren düşüncenin oluşturduğu kaygıyı söndürmek ve alışma durumunun oluşmasını sağlamaktır. Bu şekilde yapılan tedaviye alıştırma tedavileri adı verilir.

Bilişsel tedavilerde odaklanılan diğer yaklaşım ise; rahatsız edici düşüncelerin oluşturduğu sorumluluk algısını azaltmaktır. Sorumluluk biçiminde bir algılama olmadığında hastalar akla gelen rahatsızlık verici düşünceleri yansızlaştırmak ve etkisiz kılmak için tekrarlayıcı davranışlar gösterme ihtiyacı hissetmeyeceklerdir. Amaç düşünceleri gerçek gibi algılamayı azaltmaktır. Bu nedenle tedavide tehdit, tehlike ve aşırı sorumluluk algılarının ne oranda gerçekçi olduğu ve hangi düşünce  hataları sonucu abartılı tehdit ve tehlike algılarının ortaya çıktığı hasta ile birlikte araştırılır. Bilişsel hataların belirlenmesinden sonra yeterince işlevsel olmayan bu düşüncelerin daha gerçekçi ve işlevsel olanları ile yer değiştirmesi sağlanır. Düşüncelerinin  bir felaketle sonuçlanacağını düşünen hastalardan bu dü-şünceleri durdurmak yerine özellikle akla getirmeleri istenmekte ve ardından korkulan sonuçların oluşmadığını görmeleri tedaviye uyum sağlamakta önemli yararlar oluşturmaktadır.

Bilişsel Davranışçı Terapiler hem hastalığın tedavisinde hem de özelikle nükslerin önlenmesinde çok önemli bir yer tutmakta, tedavide bazen tek başlarına bazen de ilaç tedavileri ile birlikte kullanılabilmektedirler. Bilişsel davranışçı tedaviler tedavi seçenekleri arasında en önemli yeri tutmaktadır.

Siz de kendinizle olan yolculuğunuzda size eşlik edecek bir uzman arıyorsanız, başvurabilirsiniz. Detaylı bilgi ve randevu için bizlere whatsApp, email ve iletişim numaralarımız üzerinden irtibata geçebilirsiniz.

Randevu için Arayın